گزارش همایش آموزگار فقاهت - آیت الله سید علی محقق داماد

گزارش همایش آموزگار فقاهت

همایش آموزگار فقاهت با هدف معرفی شخصیت علمی مرحوم آیت الله محقق داماد قبل از ظهر پنج‌شنبه در تالار همایش‌های پژوهشکده علامه طباطبایی (ره) تولیت آستان مقدس حضرت معصومه (س) برگزار شد.

رهبر انقلاب اسلامی:

حضرت آیت الله خامنه‌ای در این دیدار، مرحوم آیت الله محقق داماد را به معنای واقعی کلمه محقق و مدقّق و از ارکان علمی حوزه علمیه قم خواندند و با اشاره به کسب فیض علما و فضلای بزرگ از دروس ایشان، گفتند: از خصوصیات مرحوم آقای داماد، صراحت ایشان بود، همچنان‌که در قضیه انجمنهای ایالتی و ولایتی نامه امضا، و در جلسات شرکت کرد و بعد از حادثه ۱۵ خرداد ۴۲ و بازداشت امام بزرگوار نیز در جلسه‌ای، صریح و بی‌ملاحظه از امام(ره) حمایت و از کسانی که ایشان را تنها گذاشتند، شکایت کرد.

آیت الله جوادی آملی:

حضرت آیت الله جوادی آملی در همایش «الگوی فقاهت ویژه نکوداشت مقام علمی مرحوم آیت الله سید محمد محقق داماد(ره)» که پیش از ظهر امروز در سالن همایش های پژوهشکده علامه طباطبایی(ره) قم برگزار شد، گفتند: مکتبی که در سایه آن پرورش می یابیم، فرّاشانی دارد، فرّاشان هر حوزه از فرشته گان هستند. درست است که مسئولان آن سالن همایش آماده می کنند، ولی فرّاشان مجالس دینی، فرشتگانند. از کلینی تا صاحب معالم این روایت رانقل کردند« آن کسی که رفت چیزی را یاد بگیرد روی بال فرشته نشسته است».

این مرجع تقلید افزودند: بال فرشته چیست، اهداف فرشته چیست. فرشته آن بالی که در سوره فاطر آمده است یا جعفر طیاری می خواهد علیه کفر مبارزه کند تا در این مسیر دست بدهد بال بگیرد و یا آن عالم مبارزی می خواهد. هر کسی نمی تواند روی بال بنشیند، یک محقق داماد می خواهد.

ایشان ادامه دادند: وقتی فرشته بال را پهن کرد یعنی پر در بیاور، پرواز کن و به هم عرض پرواز کن. این پرواز عرض جهت است نه به طمع طعمه. این سید محقق در جهت رسیدن منافع پرواز نکرد.

این مرجع تقلید افزودند: از همان اول، طلبه ای که بال در می آورد، باید به عرض پرواز کند و این تلاش خاص می خواهد هر طلبه ای نمی تواند این گونه باشد.

حضرت آیت الله جوادی آملی گفتند: پس کار اول، کار فرّاشان است. حالا که روی بال ملائک نشسته ایم باید چه علومی بیاموزیم. حوزه آمده حرف تازه ای بزند. حرف هایی که قبلا نیامده آن حرف های علمی را بیرون بیاورد نشر دهد. نه این که حرف های گذشته را تکرار کند.

معظم له افزودند: برای رسیدن به این مسئله مردان الهی می طلبد که آن علوم را بفهمند. درس قرآن هیمنه ای و نو آوری بود و فهمیدن آن کار هرکسی نیست. مردان الهی می خواهد.

این مرجع تقلید گفتند: باید حرف های هیمنه ای قرآن را با فرّاشی محقق فهمید و غیر این فهم دیگر نیست. در  این عرصه فقهایی چون مرحوم جواهر می خواهد و با این فهمیدن با این درس و بحث عادی حوزه حل نمی شود.

ایشان افزودند: اگر کسی با تقریرات فقهی صاحب جواهر و محقق داماد آشنا باشد، متوجه می شود ایشان جواهری فکر می کردند. کتاب جواهری دارای نظم خاصی بود به همین دلیل قابل فهم برای همه نبود.

حضرت آیت الله جوادی آملی اظهارداشتند: این کار محقق نو آوری است و اگر به این نقطه رسیده با کمترین امکانات، ولی با زحمت و تلاش رسیده است، اما امروزحوزه علمیه با این همه امکانات این گونه نیست.

این مرجع تقلید افزودند: این مکتب، مکتب رؤیت ملکوت است. صاحب جواهر هم ملکوتی می اندیشد. قلم ایشان قلم ملکوتی است، چون دین، دین ملکوتی است. این قلم مهیمن است حرفهایی در آن است که قابل فهم برای هر کسی نیست.

ایشان افزودند: نماز، نهر روانی است که انسان شبانه روز ۵ بار در آن شسته می شود چطور انسان پاک نشود. صاحب جواهر با همین نگاه بحث صلات را نوشت  ودر ادامه وارد موضوعات دیگر شد.

حضرت آیت الله جوادی آملی اظهار داشتند: اگر افرادی مانند محقق داماد حرفهای بلند می زنند  به خاطر این است که در همین مکتب پرورش یافته اند.

معظم له بیان داشتند: مرحوم صاحب جواهر معتقد است روزه برای این است انسان تبدیل به فرشته شود، نگاه این است وقتی نگاه این باشد شخصیت اثرگذار تربیت می شود.

این مرجع تقلید افزودند: متطهرین، شخصیصت هایی مانند محقق دامادها و مطهری ها هستند که نمی توان آنها را بازی داد و نه می توان آنها را به بازی گرفت.

ایشان افزودند: امروز از امام  موسی صدر نام برده نشده است. با افتخار در درس مرحوم سید حاضر می شدند، با ادب خاص و احترام خاص خدمت سید می رسیدند. برادرشان آقا سید رضا صدر هم شاگرد ایشان بود. اما به کلاس شان نمی آمد، ولی از جزوات مرحوم سید استفاده می کردند.

حضرت آیت الله جوادی آملی اظهار داشتند: نکته این است گمشده ای در دین است و آن « و یعلّمهم الکتاب و الحکمه » است که باید بیشتر به آن پرداخته شود. در پای این گمشده محقق داماد نشسته است و به این مرتبه علمی رسیده است.

معظم له بیان داشتند: انسان در پای این یعلمهم الکتاب و تزکیه به جایی می رسد که انسان به مُرکّب آن قسم می خورد. این مرکب است که خون شهید را راه اندازی می کند.

ایشان افزودند: این بزرگداشت عرض ادبی به فقیه مجتهد و انسان بزرگ است؛ اما ما تا ملکوتی فکر نکنیم به جایی نمی رسیم. اگر قرار است بمانیم و پاینده باشیم، راهش ملکوتی فکر کردن است. راهش این است  که نماز برای شستن و روزه برای پاکی است. دیگر جای اختلاس نیست. چرا نباید ملائکه شد و ملائکه ای فکر نکرد.

حضرت آیت الله جوادی آملی اظهارداشتند: این شهدای گمنام ابتدا که گمنام نبودند. وقتی پلاکها را از گردن گرفتند، گمنام شدند.  چهره فقه ما باید ملکوتی باشد. این مکتب دیگر مسئول بی تدبیر و بی عرضه تربیت نمی کند.

این مرجع تقلید افزودند: در همین رابطه روحانی و معمم نه بازی می کند و نه بازی می خورد. این بهشت حیف است که تبدیل به غیر بهشت شود. این صحیفه پاک است همین که مردیم متوجه آن می شویم.

ایشان افزودند: وقتی زمین آماده برای پروازکردن است، چرا پرواز نکنیم. چرا نظام باید گرفتار اختلاس باشد. وقتی مرحوم محقق، محقق شد ما هم می توانیم. ایشان اهل بازی نبود،بازی هم نخورد، شاگردان ایشان هم این گونه بودند.

حضرت آیت الله جوادی آملی اظهارداشتند: حوزه اگر می خواهد محقق پرور باشد، باید از نهال فروشی پرهیز کند. طلبه با هوش نباید از حوزه برود. باید کتاب فقهی، تفسیر و … بنویسد. امام جمعه و امام جماعت تربیت کند. حوزه نباید نهال فروشی کند. مدیران و مسئولان حوزه باید نخبه شناسی و نخبه پروری کند. این از منویات رهبر انقلاب است و تاکید هم کردند.

ایشان افزودند: در گذشته علما شاگردان نخبه را حمایت کردند، با حمایت افرادی چون سید مرتضی، شیخ طوسی تربیت شدند و هر کدام مرجع بزرگ درحوزه نجف شدند. در حوزه طلبه خوب و قوی زیاد است  باید شناسایی و پرورش یابند.

حضرت آیت الله جوادی آملی اظهارداشتند: محقق داماد سعی کرد از بخش های از قرآن یعلمکم و یتعلمون را در بیاورد همچنان که علامه طباطبایی و امام راحل این کار را کردند. حیف است که این مسائل باشد، دنبال آن نباشیم.

معظم له بیان داشتند: بعضی مقام ها  از عهده انسان بر نمی آید، اما مردانی هستند که از قرآن حرف تازه بیرون آوردند و می شود این کار را دوباره انجام داد.

این مرجع تقلید افزودند: همه مدیون شهدا هستیم، کشور پاک و طاهر است. اگرآلودگی است همه این آلودگی از عهده باران برنمی آید که طاهر کند. دراین رابطه آلودگی مانند استعمار و استبداد است که تنها با خون شهید پاک می شود.

ایشان افزودند: حوزه به سمت طهارت برود  و می تواند امام موسی صدر و مراجع دیگر پرورش دهد. همین شهید بهشتی از شاگردان به نام است. بعد از شهادت ایشان آن زمان که بنده در دستگاه قضا بودم، اهل قرآن بود و طاهر بود. این افراد پرورش یافته مرحوم سید بودند. در حوزه می توان این افراد را هم پرورش داد.

آیت الله جوادی آملی گفتند: اسلام حرف های جدید برای جامعه بشریت دارد قم و حوزه های علمیه باید حرف تازه اسلامی که در هیچ یک از مکتب های آسمانی و مادی وجود ندارد، ارزیابی و برای بشریت تبیین کند.

آیت الله رضا استادی:

آیت الله رضا استادی در همایش «الگوی فقاهت ویژه نکوداشت مقام علمی مرحوم آیت الله سید محمد محقق داماد(ره)»  که پیش از ظهر امروز در سالن همایش های پژوهشکده علامه طباطبایی(ره) قم برگزار شد، با بیان این که حوزه علمیه قم همیشه از جهات علمی رو به رشد بوده است، اظهار داشت: وضعیت علمی و زندگی و تقوای علمای سابق از جمله آیت الله العظمی محقق داماد درس و الگویی برای طلاب و فضلای امروز است.

رئیس شورای سیاستگذاری همایش الگوی فقاهت آیت الله العظمی محقق داماد را یک فقیه ارجمند و شخصیت شناخته شده درد حوزه دانست و افزود: دیانت مردم وامدار فقهای بزرگی است که معارف را حفظ کردند و طوری زندگی کردند که مردم دین را در آنها لمس کردند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: ایشان نزدیک به چهل سال در حوزه علمیه زندگی کردند و شیوه زندگی ایشان تأثیر بسزایی در زندگی و حیات مردم به ویژه طلاب داشت از این رو معرفی این گونه اعاظم در همایش ها به ما درس زندگی علمی، اخلاقی و تقوایی می‌ دهد.

آیت الله استادی با اشاره به لزوم عشق به تحقیق و مطالعه از سوی طلاب گفت: ایشان واقعا عاشق علم و درس و بحث بود و کارهای علمی خود را هیچگاه تعطیل نمی کرد و حتی در روزهای تعطیلی نیز دروس خود را قطع نمی کرد؛ وقتی هم در آستانه وفات قرار داشت، تنها نگرانی اش تعطیلی کارهای علمی بود.

وی در ادامه تصریح کرد: زندگی و زهد مرحوم آیت الله العظمی محقق داماد، نمود ویژه ای داشت و خداترسی و تقوا را مردم در چهره و سخن و عمل ایشان می‌ دیدند، از این رو در تمام طبقات حوزه علمیه از پایین ترین سطوح طلبگی تا بالاترین آن باید این گونه تقوایی داشته باشند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان داشت: علما و فقهای ما در طول تاریخ رنج و زحمت بسیار زیادی کشیدند تا جایی که خیلی از آنها زیر شکنجه های شدید به شهادت می‌ رسیدند، ولی هیچ گاه از اصول اعتقادی خود دست برنمی داشتند؛ الان هم راهی جز این نداریم و حرف و گفته تقریبا بی اثر است و باید به مردم نشان بدهیم که خداترس هستیم و برای دین ارزش قائل هستیم.

وی در بخش دیگری از این همایش با تأکید بر اینکه صحبت نیز اثر خاص خود را دارد، گفت: امام صادق(ع) می‌ فرمایند: «مردم را با سکوت به ما دعوت کنید» که منظور توجه عملی به دین و اخلاق است و بزرگانی از جمله محقق داماد با زندگی سخت، در عمل، اخلاق و تقوای خود را نشان دادند و خیلی بند صحبت کردن و سخنرانی نبودند، بنابراین خیلی بد است که کارهای علمی به ویژه در حوزه به دلیل نبودن منابع مالی تعطیل شود.

آیت الله علیرضا اعرافی:

آیت الله علیرضا اعرافی در همایش «الگوی فقاهت ویژه نکوداشت مقام علمی مرحوم آیت الله سید محمد محقق داماد(ره)» که از پیش از ظهر امروز در سالن همایش های پژوهشکده علامه طباطبایی(ره) قم برگزار شد،  با بیان این که ایشان از جمله معماران بازتأسیس حوزه علمیه قم محسوب می‌ شوند، گفت: حوزه علمیه در یکصدسال گذشته، قدم های بزرگی برای توسعه فقه و فقاهت برداشته است.

مدیر حوزه های علمیه در ادامه در تشریح قم از منظر فقاهت و توسعه عمیق فقه در حوزه علمیه تصریح کرد: قم در صدساله گذشته با حضور آیت الله العظمی محقق داماد و آیت الله العظمی حائری یزدی قابل ارزیابی در چندین حوزه علمی و دانشی است.

وی ضمن تقسیم بندی مرجعیت شیعه به پنج دوره تاریخی، بیان داشت: مرحوم آیت الله العظمی محقق داماد نسل چهارم مرجعیت شیعه در قم هستند که با امام خمینی(ره) و مرحوم حاج مرتضی حائری و مرحوم اراکی امثال آن ها هم دوره بودند که تأثیرات گسترده ای بر حوزه فقه و فقاهت گذاشتند.

آیت الله اعرافی در بخش دیگری از این همایش با تأکید بر داد و ستد علمی فعال میان حوزه قم و نجف در طول صد سال گذشته گفت: برخی از مراجع و شخصیت های فقهی بزرگ از نجف به قم مراجعت کردند و سرمایه های علمی را از عراق و نجف به دست آوردند و آنها را در قم شکوفا کردند و میراث عظیم فقهی و اصولی در قم شکل گرفت.

وی مکتب قم را از جمله مکاتب بزرگ حوزوی و پویا در حوزه فقه شیعه دانست و ابراز داشت: ما همچنین شاهد طبقه ای از بزرگان حوزه در قم هستیم که در این شهر رشد پیدا کردند و برخاسته از قم هستند که در این طبقه جایگاه مرحوم آیت الله داماد رفیع و بزرگ است و در کنار امام خمینی(ره) دیده می‌ شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه سخنان خود خاطرنشان کرد: حوزه قم هم زمینه را برای رشد و تطور فقاهت فراهم کرد و هم در این شهر طبقات بزرگی از علمای برجسته پرورش پیدا کردند؛ همچنین در قم ما به شکلی جریانات و مشرب های گوناگون فقهی را شاهد هستیم که از جمله آن مشرب سامرا و نجف است و موجب بالندگی حوزه قم شد.

وی با بیان این که در قم گنجینه فاخری از آثار فقهی و اصولی وجود دارد، گفت: گنجینه ای که از نجف برخاست و به قم آمد، قطعا گرانسنگ است، ولی خود قم نیز بین ۳۰ تا ۴۰ شخصیت برجسته تربیت کرد که تألیفات و آثار برجسته و گرانسنگی را از خود برجای گذاشتند و ما شاهد منظومه های فقهی بزرگ در قم از جمله از جانب مرحوم آیت الله محقق داماد هستیم.

آیت الله اعرافی افزود: توجه به قواعد فقهیه از جمله موضوعاتی است که از سوی شخصیت های برجسته حوزه علمیه قم تدوین شده است و البته هیچ یک از ابواب فقه توسط فضلای حوزه مغفول نمانده است و ارتباط خوبی بین فقه و حقوق برقرار شده است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: آورده های حوزه قم بسیار خوب است، ولی نمی توانیم بگوییم پاسخگوی همه نیازهای جامعه است، بنابراین ما راه بزرگی پیش رو داریم که باید طی شود.

مدیر حوزه های علمیه با اشاره به این که دقت و تفکر مرحوم آیت الله العظمی محقق داماد همه حوزه را تحت تأثیر خود قرار داد، عنوان داشت: تمرکز ایشان بر کار علمی و در میان کارهای علمی بر فقاهت، بسیار ستودنی است و اگر این تمرکز نبود قاعدتا بسیاری از چیزها ظهور و بروز پیدا نمی کرد.

حجت الاسلام والمسلمین سید مصطفی محقق داماد

حجت الاسلام والمسلمین سید مصطفی محقق داماد پیش از ظهر امروز در همایش «الگوی فقاهت ویژه نکوداشت مقام علمی مرحوم آیت الله سید محمد محقق داماد(ره)» که در سالن همایش های پژوهشکده علامه طباطبایی(ره) قم برگزار شد است، گفت: این همایش در مقام تجلیل از جایگاه فقه و فقاهت برگزار شده است.

فرزند مرحوم آیت الله محقق داماد عنوان کرد: وقتی ۵۰ سال قبل فوت مرحوم والد اتفاق افتاد. بلندگوی آستانه قم که میزبان فقاهت قم بود لااقل باید اعلام فوت می‌ کرد، ولی حاضر به این کار نشد و هیچ روزنامه ای در ایران حاضر نشد که خبر ارتحال ایشان را بنویسد.

این استاد حوزه گفت: جای تقدیر زیادی باقی است که در سایه شاگردان آن بزرگوار که متصدی مرجعیت شیعه هستند و سمت نورافشانی علمی در شیعه را برعهده دارند، چنین مجلسی تشکیل می‌ شود و شخصیت های عالی قدر در آن شرکت می‌ کنند.

وی افزود: آنچه برای بنده و برادرم از زندگی ایشان آموزنده است این بود که در شرایط سخت زندگی، تلاش در تحصیل را به ما آموزش می‌ داد و در زندگی خود ایشان هم جز کار علمی و پژوهشی چیز دیگری دیده نمی شد و مرتب توصیه می‌ کردند که طلاب نباید نسبت به علم کم توجه باشند.

حجت الاسلام والمسلمین محقق داماد با بیان این که حوزه علمیه آن روز از مایه های علمی بزرگی برخوردار بوده است که درجهان بی سابقه است، اظهارداشت: بنده مراکز مختلف دانشگاهی را در سراسر جهان دیده ام ولی جا دارد قسم بخورم که هیچ مرکز علمی به اندازه فعالیت علمی حوزه آن روز ندیده ام و در سایه قناعت و با نهایت سختی کار علمی خود را ادامه می‌ دادند.

این استاد حوزه بر لزوم تقویت ابعاد علمی، تقوایی و … در حوزه تأکید و این تقویت این مسائل را بسیار پر اهمیت دانسته و عنوان کرد: باید روز به روز بر مایه و جایگاه علمی حوزه افزوده شود و نسبت به این مرکز بزرگ دینی و علمی توجه بیشتری صورت بگیرد.

دکتر صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی):

دکتر صالحی پیش از ظهر امروز در همایش «الگوی فقاهت ویژه نکوداشت مقام علمی مرحوم آیت الله سید محمد محقق داماد(ره)» که در سالن همایش های پژوهشکده علامه طباطبایی(ره) قم برگزار شد گفت: قم در ۱۴ قرن گذشته مرکزی برای نشر اسلام بوده است، اما دو مقطع قم به عنوان مقطع طلایی است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: دوره اول که متکلمان و محدثان بزرگی از این خاک برخاسته و موجب برکات شدند از جمله ابن بابویه ها بوده است.

وی اظهارداشت: مقطع دوم یکصد سال اخیر است که باحضور آیت الله حائری یزدی به قم رقم خورد. حضور ایشان در قم دوره جدید طلایی قم را رقم می زند. این  دوره جدید شاهد نماد جدید مانند آیت الله محقق است.

صالحی افزود: اما به چند بیان که ایشان یکی از نمادهای قم دوره اخیر ایشان می باشند، اول این که قم جدید با آیت الله حائری شناخته می شود. مرحوم حائری بذری را کاشت که شاهد رویش آن هستیم.

وزیر ارشاد گفت: امحقق داماد در ادامه ایشان از جهت شاگرد بودن و داماد آن عالم ربانی است. محقق داماد دارای جایگاه بسیار بزرگی بوده که توانسته به این مقام برسد. برای رسیدن به این مقام مرحوم محقق در ادامه آقا شیخ و داماد ایشان است و مرحوم محقق داماد مشرب آقا شیخ را می نمایاند.

وی افزود: نکته دوم این ادعا که چرا قم جدید را مدیون مرحوم داماد می دانیم، وجود شاگردان ایشان هستند. حداقل ۱۰ مرجع صاحب رساله را شاگرد ایشان می دانیم و حتی مراجعی که دارای رساله نبودند ازجمله شهید مطهری و بهشتی و صد محقق برجسته قم.

صالحی گفت: ایشان تنها شاگرد پرور نبودند، بلکه دارای ویژگی دیگر چون برخورداری از روش علمی که بخشی تأسیسی و بخشی در امتداد همان روش آقا شیخ بود.

وی افزود: شیخ تربیت شده مکتب سامرایی بود. این مکتب در ارتباط با گفتگو با خود و دیگران است و همین مسئله باعث عمق بخشی می شود. در این مکتب گفت وگو مستمر و آن قلت های او دائمی است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: روش سامرایی با این نگاه مکتب آقا شیخ در مسلک مرحوم محقق نیز تداوم پیدا کرد و این مسئله در برداشت علمی و تربیت شاگرد قابل لمس است.

صالحی افزود: ویژگی دیگر توجه به روایات محفوف به قرائن است. مرحوم داماد با همین نگاه فهم قدما و اعتماد قدما به سند به عنوان معیار در نگاه ایشان مطرح است.

وی بیان داشت: این که در حوزه فهم روایی حتما به نوعی به نگاه علما به فهم  سند بیشر توجه کنیم و با این مبنا مکتب فقهی شکل بگیرد، نشان دهنده توجه به مبنای فقها است.

وزیر ارشاد گفت: نکته دیگر در روش شناسی فقهی مرحوم باید توجه کرد، مسئله قرآن است. محقق داماد به خوبی از قرآن برای استخراج مباحث فقهی بهره می برد.

صالحی افزود: به این نکات می توان بحث تقریرات را افزود و تا بیش از گذشته قابل استفاده برای اهل تحقیق باشد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: مسئله دیگر به عنوان فرد اثرگذار در حوزه می توان از آن یاد کرد، همراهی ایشان با امام راحل بوده است. در جلسه دولت امسال آقای رئیس جمهورخاطره از قضیه کاپیتولاسیون نقل می کرد و درهمین رابطه یکی از افرادی که دراین موضوع صحبت کرده بودند، مرحوم محقق داماد بوده است.

وی بیان داشت: نکته آخر ارتباطات اجتماعی و خدمات اجتماعی ایشان بود. محقق داماد ارتباط پیوسته با مردم داشت. به تبلیغ می رفت. در صدد حل مشکلات مردم بود.

وزیر ارشاد گفت: حتی منبر ایشان با دقت خاص بود. به هرحال ترکیبی از این خصوصیات درباره محقق داماد به این نکته می رسیم که یکی از ستارگان قم جدید، محقق داماد است.

وی اظهارداشت: قم جدید با قم قرون اولیه می تواند ارتباطاتی داشته باشد. در گذشته ۲۰۰ هزار محدث در قم بودند، در قم جدید هم در شاخه های جدید توانسته در علوم مختلف اثرگذار باشد.

صالحی گفت: در آستانه صدمین سالگرد حوزه علمیه قم می توان به این مسئله رسید که به این اندازه بسنده نکرد و برای اعتلای اهداف شیخ تلاش بیشتر کرد.

وزیرارشاد افزود: برگزاری این همایش، می تواند مقدمه برای آن اتفاق بزرگ یعنی رسیدن به اهداف و اعتلای آقا شیخ بزرگ باشد.

متن پیام رئیس جمهور:

«بسم الله الرحمن الرحیم

فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ(سوره نور، آیه ۳۶)

سخن گفتن از مقام شامخ استاد بزرگ فقاهت مرحوم آیت الله العظمی سید محمد محقق داماد، برای من که شاگرد و دلبسته آن استاد بزرگوار بوده‌ام، مایه افتخار و یادآور بهترین ایام زندگی و دوران دانش پژوهی‌ام درحوزه می‌باشد.

حوزه علمیه قم که امروز پایگاه سترگ علم ، فقاهت و تحقیقات اسلامی گشته است ، در تکوین و تکامل خود ، وامدار آیت الله موسس، مرحوم آیت الله العظمی حائری یزدی و استادان برجسته ای همچون آیت الله العظمی بروجردی و آیت الله العظمی محقق داماد است.

بی شک عنوان “آموزگار فقاهت” برازنده آن فقیه راحل است که تربیت علمی و روحی شاگردان ، فقیه‌پروری، تمرکز بر تدریس و موشکافی در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) از ویژگی های اخلاقی و علمی او بود.آیت الله داماد گرچه مرجع تقلید نبود اما مرجع تحقیق بود و کرسی تدریس‌اش مجمع و ملتقای فضلای زرشناس حوزه علمیه گرانسنگ قم بود.

رویکرد عقل مدار به علم اصول، ارجاع نظام مند به عرف در مباحث الفاظ و موضوعات احکام و توجه به جنبه مقدمی علم اصول برخلاف دیدگاهی که دانش اصول را اصالت و موضوعیت می بخشید از جمله مبانی تاثیرگذار استاد فرزانه ما بود. روش ویژه وی در تدریس فقه که بیش از حد مرسوم و مالوف ،مباحث را گسترده و پهن می کرد و همه احتمالات و نظرات را تبیین و حتی آرای دیگر مذاهب را مطرح و سپس به خوبی جمع بندی و با دقت تمام، نظر مختار را بیان و تثبیت می‌نمود، به حق بدیع و مجتهد پرور بود. اگر چه مرحوم داماد دست به تالیف و تصنیف نبرد اما شاگردان بزرگی پرورش داد که امروز ستارگان آسمان مرجعیت و فقاهت شیعه هستند و تقریرات دروس ایشان که در این همایش ارجمند، از برخی از آنها رونمایی می‌شود، آثار ماندگار علمی آن بزرگوارند.

عمر پر برکت آن استاد، متاسفانه کوتاه بود اما خوشبختانه درخدمات شاگردان برجسته ایشان که برخی از انها امروز سکاندار مرجعت هستند و ۲ فرزند برومندش که حافظان و وارثان شایسته پدر و چهره‌های روشنگر حوزه و دانشگاه می‌باشند، حیات و تداوم یافته‌است.

از درگاه حضرت احدیت، برای آن استاد فقاهت و مدرس یگانه، علو درجات و برای حوزه های علمیه مزید توفیق در تحقیق معارف وحی و تبیین محاسن کلام نور خاندان عصمت و کمک به تحقق آرمان های بلند اسلامی، تحت عنایات ویژه حضرت ولی عصر اروحنا له الفداء را مسالت دارم.

و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته