رشحات الاصول - آیت الله سید علی محقق داماد

رشحات الاصول

شهر قم پس از کوفه یکی از قدیمی ترین مراکز تشیع میباشد که پذیرای مهاجرانی از کوفه بوده اســت؛ اما پس از آنکه قم مدفن حضرت معصومه(س) دختر امام موســی بن جعفر(ع) گردید، اهمیت مضاعفی پیدا کرد و شیعیان بیش از پیش به آن توجه کردند. مزارهای ائمه اطهار(ع) نه تنها مراکز معنویت و عبادت بوده و می باشند که در جوار قبور مطهر آنان نیز قبور امامزادگان بزرگ، مراکز و مدارس آموزشی ـ علمی برآمدند که علوم آل محمد(ع) در آنها محور تعلیم و تعلم بوده و می باشد. در قم در جوار مزار شریف کریمه اهل بیت از گذشتۀ دور، طی دوره های متعددی تعلیم و تعلم علوم آل محمد(ع) از قرآن و حدیث و فقه و کلام به محور فعالیت های علمی بوده است.

تا اینکه پس از فراز و فرودهای تاریخی، در قرن اخیر حضرت آیت الله حاج شــیخ عبدالکریم حائری یزدی (اعلی الله مقامه) با اصرار از سر اخلاص علمای بزرگ قم، به جوار کریمه اهل بیت دعوت شد و ایشان بعد از استخاره هجرتی با برکت از اراک به قم کرد.
تجدید بنای حوزه علمیه قم به دست با اخلاص و همت عاقلانه حاج شیخ، چنان عمق و وسعت و برکتی داشت که به تأسیس میماند و به همین خاطر به ایشان لقب «مؤسس» داده شد.
آیت الله حائری هم حوزهای ذوابعاد به وجود آورد و هم با عقل و درایت زمینه را برای فعالیت ریشــه ها و شعبه های گوناگون و مکمل یکدیگر علوم فراهم کرد. در حوزۀ حاج شیخ فلسفه و عرفان دوشادوش فقه آل محمد رونق داشت و اساتید بزرگی به تدریس فقه و اصول و نیز فلسفه و عرفان موفق بوده اند.
مرحوم حاج شیخ علاوه بر مدیریت مدبرانه حوزه علمیه قم و مواجهه صبورانه و دوراندیشانه با خشونتها و ستیزهای رضاخانی، چنان تدریس موفقی طی پانزده سال اقامت در قم داشت که فقهای بزرگ و از مراجع تقلید آینده در محضر علمی و تربیتی او پرورش یافته اند.
حضرات آیات: امام خمینی، آیت الله محمدعلی اراکی، آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی،
آیت الله سید شهابالدین مرعشی، آیت الله بهاءالدینی، آیت الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و… نمونه های برجستۀ مکتب و مدرسه فقهی ایشان بوده اند.
یکی از چهره های بســیار برجسته مکتب فقهی آیت الله حائری یزدی حضرت آیت الله سید محمد یزدی (قدس سره) معروف به محقق داماد میباشد که چون داماد آیت الله مؤسس شده بودند به «داماد» معروف شــد و چون فراوان اهل دقت و تحقیق بود به «محقق داماد» معروف
گردید و لذا گویا نام دوم ایشان «محقق داماد» میباشد.
استاد بزرگ حوزه علمیه قم در دهه های بیست، سی و چهل شمسی پس از آنکه در جوانی و در حدود سن شانزده سالگی از اردکان و یزد به قم هجرت کرد و به درس و بحث در حوزه علمیه قم مشــغول گردید، قریب به نیم قرن را در جوار کریمه اهل بیت و دختر موسی بن جعفر(ع)
موفق به تحصیل، تدریس و تحقیق بوده است.
آیت الله ســید محمد محقق داماد(ره) پس از آنکه در دوره ای دروس ســطح و سطح عالی را تدریس میکرد، بیش از دو دهه از عمر بابرکت خود را به تدریس خارج فقه و اصول مشــغول بوده و از این رهگذر تعداد زیادی از طلاب و فضلای برجسته حوزه علمیه قم از محضر محققانه
ایشان بهره ها برده و به درجاتی عالی تحقیق و اجتهاد و تخصص نائل آمدند.

فضلایی که بعضا شــاگرد ایشــان در فقه و اصول بوده و عده ای هم شاگردان مشترک ایشــان و آیت الله بروجردی و امام خمینی (رضوان الله علیهم) بوده اند و البته پس از ارتحال آیت الله بروجردی و آغاز نهضت امام خمینی و حبس و حصر و ســپس تبعید امام خمینی به ترکیه و عراق در سال های دهه چهل شمسی یکی از تحقیقی ترین و عالی ترین دروس خارج فقه و اصول درسهای آیت الله محقق داماد (قدس سره) بود که متأسفانه دولت مستعجل بود و ایشان در ۱۳۴۷/۱۱/۳۰ دعوت حق را لبیک گفته و به سرای باقی سفر کردند.
آثار قلمی منتشــر شــده ای از آیت الله محقق داماد در دست نمی باشد و توفیق بزرگ علمی ایشان تدریس محققانه طی دهها سال بوده است.
با توجه به اینکه فضلای برجسته ای از محضر درس ایشان بهره می بردند و فرهنگ تقریر نویسی هم در آن ســالها در حوزها رایج بود، تعداد زیادی از شــاگردان ایشان هم به نوشتن نظرات و تحقیقات اســتاد اهتمام ورزیدند که اکثر آنها به صورت خطی باقی مانده است و تاکنون از
درسهای فقهی ایشان چندین جلد به قلم حضرت آیتالله جوادی آملی منتشر شده است