فقه نکاح – ۱۳۹۷/۰۲/۱۵ خروج از منزل
پخش زنده صوت درس + دریافت صوت و تقریر درس
پخش زنده صوت درس:
متن تقریر درس: ↓↓↓
موضوع: کتاب النکاح/النشوز /خرج زن از منزل
خلاصه:
در این جلسه حضرت استاد به بررسی اجمالی روایات دالّ بر عدم حق خروج زوجه از منزل بدون اذن زوج میپردازند و در این رابطه ۹ روایت را مطرح مینمایند.
اشاره
گفتگو در این فراز بود که «و لا تخرج من بیتها الا باذنه و لو الی اهلها او فی عزائه.» در جلسه گذشته روایتی را از عبدالله بن سنان از امام صادق(ع) خواندیم. اگر چه این روایت اختصاص به مواردی دارد که نهی از طرف شوهر وجود داشته باشد. البته اگر جایی نهی نباشد، آیا در عین حال خروج از بیت احتیاج به اذن شوهر دارد یا نه؟ این مورد بیشتر برای زن‌ها عامّ البلوی است.
روایات مسأله
در رابطه با این مطلب روایات متعددی داریم که دلالت می‌کند بر این موضوع دارد. از جمله این روایات معتبره محمد بن مسلم است:
( ۲۵۳۰۰ ) ۱ – محمد بن یعقوب ، عن عده من أصحابنا ، عن أحمد بن محمد ، عن ابن محبوب ، عن مالک بن عطیه ، عن محمد بن مسلم ، عن أبی جعفر ( علیه السلام ) قال : جاءت امرأه إلى النبی ( صلى الله علیه وآله ) فقالت : یا رسول الله ، ما حق الزوج على المرأه ؟ فقال لها: ان تطیعه ، ولا تعصیه ولا تصدق من بیته إلا باذنه ، ولا تصوم تطوعا الا باذنه ، ولا تمنعه نفسها وان کانت على ظهر قتب، ولا تخرج من بیتها إلا باذنه ، وان خرجت بغیر اذنه لعنتها ملائکه السماء وملائکه الأرض وملائکه الغضب وملائکه الرحمه حتى ترجع إلى بیتها…. . [۱]
در رابطه با این روایت تشکیک بعضی از اعلام را نقل نمودیم و عرض کردیم حمل بر استحباب این روایت دلیل می‌خواهد و اگر در یک یا دو مورد از جملات این روایت دلیل بر استحباب پیدا کردیم، دلیل ندارد که در موارد دیگر هم حمل بر استحباب کنیم. بنابراین ظهور امر در وجوب و ظهور نهی در حرمت است و بحث خروج از منزل شدیدا مورد نهی قرار گرفته است. ضمن اینکه باید در نظر داشت آنچه در کلام برخی از آقایان به عنوان لوازم حرمت خروج زن از منزل، بدون اذن شوهر ذکر شده است، استبعاداتی است که محلّی از اعراب ندارد.
در روایت دیگری از ابن أبی حمزه می‌خوانیم:
( ۲۵۳۰۱ ) وعنهم ، عن أحمد ، عن الجامورانی ، عن ابن أبی حمزه ، عن عمرو بن جبیر العزرمی ، عن أبی عبد الله ( علیه السلام ) قال : جاءت امرأه إلى رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) فقالت یا رسول الله ما حق الزوج على المرأه ؟ فقال : أکثر من ذلک ، قالت : فخبرنی عن شئ منه ، قال : لیس لها أن تصوم إلا باذنه ، یعنی تطوعا ولا تخرج من بیتها ( بغیر اذنه)….
البته سند این روایت به واسطه عمرو بن جبیر ضعیف است. روایت دیگری از طرق عامه نقل شده است که می‌فرماید:
قال: رأیت امرأه أتت إلى النبی(صلى الله علیه وآله)وقالت: یا رسول الله(صلى الله علیه وآله) ما حقّ الزوج على زوجته؟ قال: «حقّه علیها أن لا تخرج من بیتها إلاّ بإذنه، فإن فعلت لعنها الله، وملائکه الرحمه، وملائکه الغضب; حتّى تتوب، أو ترجع…»[۲]
بعضی از علما فرموده‌اند به این روایت نمی‌شود استدلال کرد، ایشان فرمودند «قد عرفت»، ولی چنین مسأله‌ای در بیان ایشان نیست. البته ممکن است بحث در ذیل روایت باشد که می‌فرماید و ان کان ظالما. ما اشاره کردیم که آیا ظلم شوهر مبرّر خلاف شرع دیگری می‌شود؟ مثلا اگر کسی دزدی کرد، به معنای جواز دزدی از منزل او است؟ برخورد با هر ظلمی راه خودش را دارد. حال اگر ظلم انجام داد که مفروض خودش را دارد، راه حل این مسأله رجوع به حاکم است و نمی‌توان با استناد به این بحث، این روایت را کنار گذاشت.
روایت چهارم در این باره می‌فرماید:
( ۲۵۳۱۰ ) ۶ – وبإسناده عن شعیب بن واقد ، عن الحسین بن زید ، عن جعفر بن محمد عن آبائه ( علیهم السلام ) – فی حدیث المناهی – قال : نهى رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) ان تخرج المرأه من بیتها بغیر اذن زوجها ، فان خرجت ، لعنها کل ملک فی السماء وکل شئ تمر علیه من الجن والإنس حتى ترجع إلى بیتها ، ونهی أن تتزین لغیر زوجها فان فعلت کان حقا على الله أن یحرقها بالنار.[۳]
بر این اساس یکی از مناهی پیامبر(ص) این بود که زن بدون اجازه همسرش از خانه خارج شود.
همچنین در روایت دیگری می‌خوانیم:
( ۲۵۴۵۶ ) ۶ – وبإسناده عن حماد بن عمرو وأنس بن محمد ، عن أبیه ، عن جعفر بن محمد ، عن آبائه ( علیهم السلام ) – فی وصیه النبی ( صلى الله علیه وآله ) لعلی ( علیه السلام ) – قال : … ولا تخرج من بیت زوجها إلا بإذنه ، فان خرجت بغیر اذنه لعنها الله عز وجل وجبرئیل ومیکائیل ، ولا تعطی من بیت زوجها شیئا إلا باذنه ، ولا تبیت وزوجها علیها ساخط وإن کان ظالما لها .[۴]
روایت ششم در این باره می‌فرماید:
( ۲۵۴۵۷ ) ۷ – وفی ( عیون الأخبار ) : عن علی بن عبد الله الوراق ، عن محمد بن أبی عبد الله ، عن سهل بن زیاد ، عن عبد العظیم بن عبد الله الحسنی ، عن محمد بن علی الرضا عن آبائه ، عن علی ( علیهم السلام ) قال : دخلت أنا وفاطمه على رسول الله ( صلى الله علیه وآله ) فوجدته یبکی بکاءا شدیدا ، فقلت له : فداک أبی وأمی یا رسول الله ما الذی أبکاک ؟ فقال : یا علی لیله أسری بی إلى السماء رأیت نساء من أمتی فی عذاب شدید فأنکرت شأنهن فبکیت لما رأیت من شده عذابهن ، ثم ذکر حالهن – إلى أن قال : – فقالت فاطمه : حبیبی وقره عینی أخبرنی ما کان عملهن ، فقال :…. وأما المعلقه برجلیها فإنها کانت تخرج من بیتها بغیر اذن زوجها.[۵]
در روایت هفتم آمده است:
۲۵۳۰۴- ۵- عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَرْأَهِ أَ لَهَا أَنْ تَخْرُجَ بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا- قَالَ لَا.[۶]
در روایت دیگری که از طرق عامه نقل شده است می‌خوانیم:
ومنها: ما روی من طرق العامّه، عن ابن عمر، قال: رأیت امرأه أتت إلى النبی(صلى الله علیه وآله) وقالت: یا رسول الله(صلى الله علیه وآله) ما حقّ الزوج على زوجته؟ قال: «حقّه علیها أن لا تخرج من بیتها إلاّ بإذنه، فإن فعلت لعنها الله، وملائکه الرحمه، وملائکه الغضب؛حتّى تتوب، أو ترجع…».[۷]
بنابراین این روایات به صورت متضافر بر حکم دلالت دارند اما لازم است در آنها دقت کنیم.
و صلّی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.
دیدگاه ها