تقریر الشریعه فی شرح تحریر الوسیله
فقه شــیعه پس از ســپری کردن مرحلۀ «فقه مأثور» به دو شکل «فقه فتوایی» و «فقه استدلالی» با همت و مجاهدت فقهای مکتب اهل بیت نوشته و عرضه شده است. فقهای متأخر و معاصر بیشتر با محوریت دو کتاب ارزشمند «شرایع الاسلام» محقق حلی (قدس ســره) و «قواعد الاحکام» علامه حلی (قدس سره) مباحث استدلالی و اجتهادی فقه را مورد تدریس یا تألیف خود قرار میدادند؛ اما پس از تألیف اثر ارزشمند «العروهالوثقی» آیت الله ســید محمدکاظم یزدی (طاب ثراه) در قرن اخیر، این کتاب فتوایی نیز محور بسیاری از دروس خارج فقه و کتب استدلالی فقه قرار گرفته است.
ولی باید توجه داشت که گرچه سیدین علمین جلیلین آیتین سید محمدکاظم یزدی و سید ابوالحسن اصفهانی (قدس سرهما) فقه فتوایی را در دو اثر معروف «عروهالوثقی» و «وسیله النجاه» به حوزه های فقهی عرضه کردند، اما هر دو اثر دوره کامل فقه شیعه را در بر نداشتند. تا اینکه امام خمینی که خود فقیهی اصولی و مدرس معروف دروس اجتهادی در حوزه علمیه قم بوده، پس از آغاز نهضت آزادی خواهانه و استقلال طلبانه خود و گرفتار شــدن به حبس و حصــر و در نهایت تبعید به ترکیــه و نجف، از فرصت تبعیدگاه ترکیه استفاده کرد و ایده و آرزویی که در ذهن داشت، یعنی تألیف اثری فقهی دربردارندۀ تمامی ابواب و کتب فقهی را از ترکیه آغاز و در نجف به اتمام رساند. یعنی کتاب ارزشمند فقه فتوایی «تحریر الوسیله» را به مجامع علمی و مدارس و حوزه های فقهی عرضه کرد. این کتاب که در سال های تبعید امام خمینی در نجف، یعنی سال ۱۳۴۵ به بعد انتشار یافت، مورد توجه خواص از شاگردان فقیه امام خمینی قرار گرفت و مشخصافرزند محقق ایشان شهید آیت الله سید مصطفی خمینی در دو جلد تعلیقات ارزشمندی بر تحریر الوسیله نوشت و دیگر شاگرد برجستۀ امام، آیت الله فاضل لنکرانی نیز اقدام به شــرح کتاب اســتاد خود کرد و نام آن را «تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله» قرار داد.
نکتۀ جالب در این میان این است که اصل کتاب تحریر الوسیله در تبعیدگاه و به قلم فقیهی مجاهد نوشــته شد و اولین شــرح آن نیز به قلم دو تن از نزدیکترین شاگردان مکتب فقهی ایشان در حالی که به خاطر مشارکت در نهضت امام خمینی، تبعید و در شهرهای نجف و یزد بودند، نوشته شد.
از آن پس در حوزه های علمی به ویژه در حوزۀ علمیه قم، تحریر الوسیله محور درسهای خارج فقه و نیز متن کتابهای فقه استدلالی گردید. بــه ویژه «کتاب الحج» چون مبحث حج کتاب«عروهالوثقی» کامل و دربردارندۀ همۀ مسائل نمی باشد، به محور تحریر الوسیله درس گفته و کتاب نوشته شده است و بزرگانی مانند حضرات آیات فاضل لنکرانی و سبحانی بر کتاب الحج تحریر الوسیله چندین جلد شرح نوشته اند.
یکی از شــروح «کتاب الحج» تحریر الوســیله که اخیرا انتشار یافته کتاب «تقریر الشریعه فی شرح تحریرالوسیله» میباشد که حضرت آیت الله سید علی محقق داماد (حفظهالله) و پس از آنکه طی سالیانی مسائل حج را در جمع شاگردان خود تدریس کرده، مباحث مطرح شده را به قلم خود در چهار جلد نوشته است
ایشــان در این اثر ارزشــمند پس از طرح مســائل و تنقیح محل بحث و مطرح کردن اقوال و نظرات فقها و ذکر ادله مربوطه از آیات قرآن و احادیث معصومین(ع) و بررسی و موشکافی آنها، به ابراز نظر و اظهار رأی پرداخته است. امید که درخت فقاهت در حوزه های علمیه شیعه روز به روز بالنده تر و پر برگ و بارتر گردد و مسلمانان با عمل به احکام شرع، به اسرار و حقایق و معارف اسلام نائل شوند و با جمع میان ظاهر و باطن و شعائر و معارف از افراط شعائر محوری و غفلت از حقایق و معارف دین مصون باشند و نیز از تفریط و بی توجهی به شعائر که تعظیم شعائر «من تقوی القلوب» معرفی شده، محفوظ باشند و در جان و جامعه خود شاهد شعائر و معارف اسلام باشند که دینداری متوازن همین است.
دیدگاه ها